“Làn gió ngược” trước xu hướng tăng lãi suất toàn cầu

Có tới 90% nền kinh tế phát triển trên thế giới đang chìm trong lạm phát với mức từ 8% đến trên 9% và buộc phải nâng lãi suất để ứng phó. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn duy trì điều hành mặt bằng lãi suất thấp...

“Bóng ma” lạm phát đang gây ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động điều hành chính sách tiền tệ của các quốc gia trên thế giới, buộc nhiều nước tăng lãi suất đối phó với sức ép lạm phát. Tuy nhiên, ở Việt Nam, có vẻ như Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chưa có ý định tham gia vào xu hướng trên.

LẠM PHÁT PHỦ BÓNG TOÀN CẦU

Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới WB, lạm phát toàn cầu tính đến quý 2/2022 là 7,8%, mức cao nhất kể từ năm 2008 (9,2%). Thực tế, gần 90% các nền kinh tế đang phát triển và tất cả các nền kinh tế phát triển, lạm phát thực tế đều đã cao hơn mục tiêu. Trong đó, tính đến tháng 6/2022, chỉ số giá tiêu dùng CPI tại nước Anh tăng 9,4% so với cùng kỳ năm trước; CPI tại Mỹ tăng 9,1%, khu vực châu Âu tăng 8,6%, Áo tăng 8,5%, Italy tăng 8,0%...

Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF xác định 5 nguyên nhân chính của sự gia tăng lạm phát hiện nay.

Thứ nhất, tắc nghẽn trong chuỗi cung ứng, nhu cầu phục hồi nhanh chóng sau đại dịch.

Thứ hai, sự dịch chuyển nhu cầu từ dịch vụ sang hàng hóa: chi tiêu cho hàng hóa đã tăng đáng kể do đại dịch, và một phần hiệu ứng này có thể kéo dài do những thay đổi trong xã hội như sự thay đổi hình thức làm việc theo hướng làm việc từ xa.

Thứ ba, mở rộng tài khóa: khoảng 16,9 nghìn tỷ USD đã được phân bổ để chống lại đại dịch trên khắp thế giới (hầu hết trong số đó là ở các nền kinh tế phát triển).

Thứ tư, thiếu hụt lao động: sự tham gia của lực lượng lao động ở một số quốc gia vẫn còn dưới mức trước đại dịch.

Thứ năm, cung đột quân sự ở Ukraine dẫn đến những cú sốc về nguồn cung trên thị trường năng lượng và thực phẩm. Do hai quốc gia trên là những nhà xuất khẩu lớn tại các thị trường này.

“Tất cả các yếu tố này tạo ra rủi ro đáng kể là lạm phát sẽ tiếp tục tăng và kéo dài hơn dự báo hoặc duy trì ở mức cao trong thời gian dài hơn”, IMF dự báo.

Các chuyên gia cũng chỉ ra các yếu tố cho thấy các nước giàu khó có thể sớm trở lại mức lạm phát thấp trước đại dịch. Đó là sức ép tăng lương, kỳ vọng lạm phát của người tiêu dùng và kỳ vọng lạm phát của doanh nghiệp tăng. Người lao động mặc cả để được trả lương cao hơn khi lạm phát tăng cao. Điều này có thể tạo ra một đợt tăng giá khác, khi các công ty cộng thêm các chi phí này vào giá hàng hóa, dịch vụ.

Ngoài ra, sự tăng trưởng tiền lương do phản ánh dự báo của người tiêu dùng và doanh nghiệp cũng ảnh hưởng tới việc đưa mức lạm phát về thời điểm trước dịch bệnh.

Đơn cử, kỳ vọng lạm phát của các nhà bán lẻ đang ở mức kỷ lục tại một phần ba quốc gia châu Âu. Về dự báo lạm phát, trong dự báo mới nhất của mình, Fed dự kiến lạm phát của nền kinh tế lớn nhất thế giới này sẽ giảm từ 5,2% cuối năm nay xuống 2,6% cuối năm tới.

CHẤP NHẬN "UỐNG THUỐC ĐẮNG"

Để đối phó với tình trạng lạm phát tăng cao, nhiều ngân hàng trung ương đã lần lượt chuyển từ chính sách tiền tệ nới lỏng trong đại dịch Covid-19 sang chính sách thắt chặt thông qua tăng lãi suất chính sách và dừng các chương trình mua trái phiếu.

Theo thông báo của IMF, có tới trên 70 ngân hàng trung ương đã điều chỉnh chính sách tiền tệ. Điển hình là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Fed đã tăng lãi suất cơ sở từ mức gần 0% lên mức 1,5 - 1,75%, và được kỳ vọng sẽ tăng tiếp lên mức từ 2,25 – 2,5% trong cuộc họp diễn ra vào giữa tuần này.

Trong bốn cuộc họp còn lại trong năm nay, Fed dự kiến nâng lãi suất lên mức từ 3,25% - 3,5%, cao hơn nhiều so với dự kiến trước đó. Fed khẳng định mạnh mẽ lập trường sẽ đưa lạm phát trở lại mức mục tiêu 2,0% và mức tăng trưởng kinh tế cùng thị trường lao động có thể sẽ bị kìm hãm trong ngắn hạn.

Cuối tuần vừa qua, ngân hàng trung ương Châu Âu ECB cũng đã bất ngờ tăng 50 điểm cơ bản đối với tất cả các loại LSCS của cơ quan này. Theo đó, lãi suất tái cấp vốn tăng từ 0,0% lên 0,50%; lãi suất cho vay cận biên tăng từ 0,25% lên 0,75% và lãi suất tiền gửi tăng từ -0,5% lên 0,0%. Đây là lần tăng lãi suất đầu tiên của ECB kể từ năm 2011.

Trước đó, ngân hàng trung ương Anh BOE là ngân hàng trung ương lớn đầu tiên bắt đầu tăng lãi suất vào tháng 12/2021 và liên tục tăng lãi suất kể từ đó từ mức 0,1% lên đến mức 1,25% hiện nay.

vneconomy